گروه نرم افزاری آسمان

پیشوایان کفر را بکشید



وَإِن نَکَثُوا أَیْمَانَهُم مِن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا » . خداي متعال در آیه 12 خواستار برخورد شدید با پیمان شکنان میشود و میفرماید: 12
فِی دِینِکُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّۀَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لَاأَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنتَهُونَ؛ و اگر سوگندهایشان را پس از پیمانشان شکستند، و در دین شما طعنه
صفحه 14 از 80
زدند، پس با پیشوایان کفر پیکار کنید؛ [چرا] که آنان هیچ سوگندي برایشان (معتبر) نیست، تا شاید آنان (به کار خود) پایان
در آیه فوق همان پیمان آتش بس مشرکان با مسلمانان است، و از آنجا که « ایمان » و « عهد » نکتهها 1. ظاهراً مقصود از «. دهند
مشرکان در عمل این پیمان را نقض کرده و آمادگی نقض کامل آن را در آینده داشتند؛ از این رو، این پیمان دیگر ارزشی
2. به باور برخی مفسران، مقصود از آیه فوق یهودیان یا اقوامی مانند رومیان نداشت. ، ص: 40
زیرا «؛ بودند که در آینده با مسلمانان درگیر میشدند و یا منظور افراد مرتد و یا قریش بودند؛ اما همه این احتمالها مردود است
مخاطبان آیات فوق مشرکان هستند و براساس سیاق روشن میشود که مقصود گروهی از بتپرستان اطراف مکه یا سایر نقاط
حجاز بودهاند. که در عمل پیمانشان را نقض کرده بودند، هر چند که مفهوم آیه به یک گروه و یا یک عصر خاص منحصر نیست
و آیه فوق در حقیقت یک دستور العمل همیشگی براي مبارزه مسلمانان با سران کفر است. 3. در برخی احادیث، آیه فوق بر آتش
افروزان جنگ جمل، یعنی ناکثین، تطبیق شده است. و اینگونه احادیث از باب تطبیق بر مصادیق جدید در زمانهاي بعد است که
4. در آیه فوق بیان شده که با سران کفر مبارزه کنید و نمیگوید با کافران . «2» وضعیتی مشابه مشرکان پیمانشکن داشتهاند
معمولی و توده مردم آنها مبارزه کنید؛ زیرا آنان از پیشوایان کفر و سرچشمههاي فتنه و فساد پیروي میکنند؛ بنابراین، ریشه را
بسوزانید و همت بلند دارید که طرف اصلی شما سران کفر هستند. 5. در برخی احادیث از امام صادق علیه السلام نقل شده که با
، ص: 41 آموزهها و پیامها 1. با «3» «. طعنه زنندگان به دین کافرند » : اشاره به آیه فوق فرمودند
پیمانشکنان و توهینکنندگان به دین، به شدّت برخورد کنید. 2. در مبارزه، به سراغ سران دشمن و مراکز فرماندهی آنان بروید و
آنها را از پاي در آورید. 3. هدف جهاد اسلامی پایان دادن به توطئه و عهدشکنی دشمنان اسلام است. *** خداي متعال در آیه
أَلَا تُقَاتِلُونَ قَوْماً » . 13 با اشاره به عوامل جنگ با مشرکان، به مسلمانان هشدار میدهد از پیکار با دشمن نهراسند، و میفرماید: 13
نَکَثُوا أَیْمَ انَهُمْ وَهَمُّوا بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُم بَدَءُوکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَتَخْشَ وْنَهُمْ فَاللّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَوْهُ إِن کُنتُم مُؤْمِنِینَ؛ چرا با گروهی که
سوگندهایشان را شکستند، و آهنگ اخراج فرستاده [خدا] کردند، پیکار نمیکنید؟! و حال آنکه آنان نخستین بار (پیکار) با شما را
. نکتهها و اشارهها 1 «. آغاز کردند؛ آیا از آنان میهراسید؟! اگر مؤمنید، پس خدا سزاوارتر است که از (مخالفت) او بهراسید
تعبیرات آیه فوق نشان میدهد در میان مسلمانان، گروهی وجود داشتند که از جنگ با دشمن و قدرت آنها میترسیدند که قرآن
به آنها هشدار میدهد. 2. شاید که برخی مسلمانان میپنداشتند لغو پیمان با مشرکان صحیح نیست؛ از این رو، به آنان پاسخ داده
، میشود که مشرکان خود مقدمات پیمانشکنی را فراهم کردند و در جنگ پیشقدم شدند.
اخراج پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه در هنگام هجرت ایشان است؛ زیرا « بیرون کردن فرستاده خدا » 3. ظاهراً مقصود از ص: 42
نخست قصد اخراج ایشان را داشتند؛ سپس نظرشان تغییر کرد و تصمیم به قتل او گرفتند و این موضوع بیان یک خاطره دردناك از
جنایات بتپرستان است. 4. از آیه فوق استفاده میشود که مشرکان پیمانشکن مهاجم بودند و مسلمانان نبردي دفاعی داشتند.
آموزهها و پیامها 1. اهداف جنگ و سوابق دشمن را براي رزمندگان بیان کنید تا انگیزه بیشتري براي پیکار داشته باشند. 2. با پیمان
شکنانی که به رهبر اسلام توهین کرده و آغازگر نبردند، پیکار کنید. 3. مؤمن واقعی از (عذاب) خدا میهراسد نه از مردم. ***
قَاتِلُوهُمْ یُعَذِّبْهُمُ اللّهُ » . خداي متعال در آیه 14 مسلمانان را به مبارزه با مشرکان فرا خوانده، نتایج آن را بر میشمرد و میفرماید: 14
بِأَیْدِیکُمْ وَیُخْزِهِمْ وَیَنصُ رْکُمْ عَلَیْهِمْ وَیَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِینَ؛ با آن (مشرك) ان پیکار کنید، تا خدا آنان را با دستان شما مجازات
نکتهها و اشارهها 1. برخی مفسران بر «. کند؛ و رسوایشان سازد و شما را بر آنان یاري گرداند و سینههاي گروه مؤمنان را شفا بخشد
میباشد که گروهی از بتپرستان ناجوانمردانه بر آنان حمله « بنی خُزاعه » در این آیه، طایفه « گروه مؤمنان » این باورند که مقصود از
کردند و یا مقصود گروهی از مسلمانان یمن هستند که وقتی به مکه ، ص: 43 آمدند، مورد
آزار بتپرستان قرار گرفتند؛ اما بعید نیست آیه شامل همه مؤمنانی بشود که به نوعی تحت فشار بتپرستان قرار گرفته بودند. 2. از
صفحه 15 از 80
. آیه فوق استفاده میشود که رزمندگان اسلام عوامل اجرایی الهی هستند که خدا به دست آنان دشمنانش را عذاب میکند. 3
بر جبر دلالت ندارد، بلکه منظور آن است « با مشرکان بجنگید، خدا آنان را به دست شما عذاب میکند » : اینکه در آیه میفرماید
که خدا قدرتی در اختیار رزمندگان اسلام گذاشته و نیّت پاکی به آنان داده که میتوانند با آزادي اراده این کار را انجام دهند؛
همان گونه که به دوست خود میگوییم: امیدوارم خدا با دست تو این کار را اصلاح کند. 4. از آیه فوق استفاده میشود که
سرنوشت مسلمانان در مسائل اجتماعی با هم پیوند دارد، و پیروزي گروهی، موجب شفا و آرامش دل سایر مؤمنان میشود.
آموزهها و پیامها 1. یکی از سنتهاي الهی آن است که خدا کارهاي خود را از مسیر طبیعی آن انجام میدهد. 2. جنگ با دشمنان
اسلام دست کم چهار نتیجه دارد: پیروزي، عذاب دشمنان، رسوایی آنان و شفاي دل مؤمنان. 3. با دشمنان اسلام پیکار کنید تا
نتایج شیرین آن را بچشید. *** خداي متعال در آیه 15 به نتایج دیگر جهاد با دشمنان اسلام و باز بودن راه توبه اشاره کرده و
وَیُذْهِبْ غَیْظَ قُلُوبِهِمْ وَیَتُوبُ اللّهُ عَلَی مَن یَشَاءُ وَاللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ؛ و خشمِ شدیدِ دلهاي آنان را [از میان ببرد؛ و خدا » . میفرماید: 15
، ص: 44 «. توبه هر کس را بخواهد (و شایسته بداند)، میپذیرد؛ و خدا داناي فرزانه است
فروکش » معرفی کرد و اینک در این آیه « شفاي دل مؤمنان » نکتهها و اشارهها 1. در آیه قبل یکی از نتایج مبارزه با دشمنان را
را یکی دیگر از آثار مبارزه معرفی میکند. ممکن است این مطلب نوعی تأکید باشد و یا جمله اول، به « کردند خشم دل مؤمنان
بهبودي ناراحتیها و درد دلهاي مؤمنان اشاره کند و جمله دوم به آرامش دل آنان بر اثر شکست دشمن اشاره داشته باشد. آري
جهاد و پیروزي موجب آرامش روحی و روانی و رفع نگرانیها و تامین کننده بهداشت روانی جامعه است. 2. در آیه فوق اشاره
شده که ممکن است برخی مشرکان در آینده توبه کنند و خدا توبه آنان را بپذیرد، و این نوعی بشارت به مسلمانان بود؛ از این رو،
برخی مفسران آیات فوق را از اخبار غیبی قرآن دانستهاند؛ زیرا آنچه قرآن بیان کرد، به وقوع پیوست. آموزهها و پیامها 1. جهاد
کنید تا بهداشت روانی مومنان تامین شود. 2. خدا راه توبه و بازگشت را به روي دشمنان اسلام نیز باز گذاشته است. *** تفسیر
ص: 54
آزمایش الهی و اهداف آن
أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تُتْرَکُوا وَلَمَّا یَعْلَمِ » . خداي متعال در آیه 16 به آزمون انسانها از طریق جهاد و حفظ اسرار اشاره کرده و میفرماید: 16
اللّهُ الَّذِینَ جَاهَدُوا مِنکُمْ وَلَمْ یَتَّخِذُوا مِن دُونِ اللّهِ وَلَا رَسُولِهِ وَلَا الْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَۀً وَاللّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ؛ آیا پنداشتید که رها میشوید،
و حال آنکه خدا هنوز کسانی از شما را که جهاد کردند، و جز خدا و فرستادهاش و مؤمنان را، مَحرم اسرار تفسیر قرآن مهر (ویژه
نکتهها و اشارهها «. جوانان)، ج 23 ، ص: 45 نگرفتهاند، (از دیگران) معلوم نداشته است؟! و خدا به آنچه انجام میدهید، آگاه است
1. آیه فوق اشاره دارد که تنها با ادعاي ایمان کارها سامان نمییابد و شخصیت انسان روشن نمیشود مگر آنکه با دو چیز
آزمایش شود: نخست، مبارزه با دشمنان خارجی؛ یعنی جهاد در راه خدا. و دوم، مبارزه با دشمنان داخلی؛ یعنی حفظ اسرار و ترك
و نفی معلوم است؛ یعنی « تحقق خارجی مطلب » در آیه فوق همان « دانستن خدا » 2. مقصود از «1» . همکاري با منافقان و دشمنان
خدا هنوز معلوم نداشته است، و گرنه بر طبق دلایل عقلی و آیات قرآن، خدا از همه چیز آگاه است. 3. مقصود خدا از آزمایش
انسانها کشف امور مجهول نیست، بلکه براي پرورش و شکوفا کردن استعدادها و آشکار کردن اسرار درون انسانهاست. آموزهها
و پیامها 1. خدا با جهاد و حفظ اسرار، مسلمانان را آزمایش میکند. 2. اسرار جامعه اسلامی را جز با خدا و رسول و مؤمنان در میان
نگذارید. 3. ادعاي ایمان کافی نیست و در آزمایشهاست که مؤمنان واقعی شناخته میشوند. *** تفسیر قرآن مهر (ویژه جوانان)،
مَا کَانَ » . ج 23 ، ص: 46 خداي متعال در آیه 17 آباد کردن مساجد توسط مشرکان را ممنوع اعلام میکند و میفرماید: 17
لِلْمُشْرِکِینَ أَن یَعْمُرُوا مَسَاجِدَ اللّهِ شَاهِدِینَ عَلَی أَنْفُسِهِم بِالْکُفْرِ أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ وَفِی النَّارِ هُمْ خَالِدُونَ؛ براي مشرکان سزاوار
صفحه 16 از 80
نیست (و حق ندارند) که مساجد خدا را آباد کنند؛ در حالی که بر ضد خودشان به کفر گواهی میدهند! آنان اعمالشان تباه شده
نکتهها و اشارهها 1. این آیه در باره مسجد الحرام است، ولی حکم آن به مسجد «. است؛ و آنان در آتشِ (دوزخ)، ماندگارند
الحرام اختصاص ندارد و شامل همه مسجدها میشود. 2. گواهی مشرکان بر کفرشان، از سخنان، کردار، مراسم عبادي و حج آنان
آشکار میشد. 3. شاید پس از لغو پیمان با مشرکان و فرمان مبارزه با آنان، یکی از موضوعهایی که مطرح شد، آن بود که حضور
مشرکان و کمکهاي مالی آنان سبب آبادي مسجد الحرام میشود؛ پس چرا آنها را برانیم. آیه فوق در پاسخ به این پندار اعلام
میکند که اعمال مشرکان به خاطر کفرشان بیارزش است، و از نیّتهاي ناپاك، عمل پاك و محصول مفید خدا پسندانه به وجود
نمیآید. 4. عمران و آبادي مساجد شامل آبادي ساختمان و تأسیسات و نیز اجتماع و آبادي معنوي آنهاست. 5. از آیه فوق استفاده
میشود که مشرکان نه حق شرکت در مساجد را دارند و نه میتوانند در تعمیر و بناي ساختمان مساجد کمک کنند و همه این امور
6. از این آیه و آیه بعد این مطلب نیز استفاده باید به دست مسلمانان انجام گیرد. ، ص: 47
آموزهها و پیامها 1. هر «1» . میشود که مسلمانان حق ندارند هدایا و کمکهاي مشرکان و کافران را براي ساختمان مساجد بپذیرند
شخصی و هر سرمایهاي شایستگی ندارد که در راه آبادانی مساجد به کار گرفته شود. 2. دست کفار را از مراکز مذهبی مسلمانان
إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ » . کوتاه کنید. *** خداي متعال در آیه 18 شرایط پنجگانه آباد کنندگان مساجد را بیان میکند و میفرماید: 18
اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَی الزَّکَاةَ وَلَمْ یَخْشَ إِلَّا اللّهَ فَعَسَ ی أُولئِکَ أَن یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِینَ؛ تنها کسی مساجد
خدا را آباد میکند که ایمان به خدا و روز بازپسین آورده، و نماز را به پا داشته، و [مالیاتِ زکات را بپردازد، و جز از خدا نهراسیده
نکتهها و اشارهها 1. دو شرط اول آباد کننده مساجد، یعنی ایمان به مبدأ و معاد، «. است؛ و امید است که اینان از رهیافتگان باشند
اعتقاد و زیر بنایی است و بدون آنها هیچ عمل پاك، شایسته و خالصی از انسان سر نمیزند. 2. شرایط سوم و چهارم آباد کننده
مساجد، یعنی نماز خواندن و زکات دادن، از شرایط عملی است؛ یعنی آباد کننده مسجد، هم باید از راه نماز تفسیر قرآن مهر (ویژه
جوانان)، ج 23 ، ص: 48 ارتباطی استوار با خدا برقرار کند و هم پیوندش با خلق خدا از راه پرداخت زکات برقرار باشد. 3. شرط
پنجم آباد کننده مسجد آن است که قلبش مملو از عشق به خدا باشد، و تنها در برابراو احساس مسئولیت کند و از بندگان خدا
نهراسد. 4. همانگونه که ذیل آیه قبل بیان شد، مقصود از آباد کردن مساجد، هم آبادي مادي و هم معنوي است، و اموري مانند
« انّما » تعمیر، نظافت، فرش، روشنایی، تدریس، تبلیغ و عمران معنوي را در برمیگیرد. 5. از آیه فوق با توجه به انحصاري که از واژه
به دست میآید، استفاده میشود که پاسداران و سرپرستهاي مساجد نیز باید از میان انسانهاي مؤمن، شایسته کردار و شجاع
انتخاب شوند و دستهاي ناپاك و آلوده از مراکز عبادي و محل اجتماع مسلمانان کوتاه گردد. بر در میخانه رفتن کار یکرنگان
« جز از نافرمانی خدا نهراسند » : بود خود فروشان را به کوي می فروشان راه نیست (حافظ) 6. اینکه در باره آباد کننده مساجد فرمود
اشاره به آن است که آبادي و نگهداري مادي و معنوي مساجد، جز در سایه شهامت و شجاعت ممکن نیست و اینگونه افراد هستند
که میتوانند مساجد را به کانونهاي انسانسازي و کلاسهاي عالی تربیتی و ضد ستم تبدیل کنند و تحت تأثیر هیچ قدرتی قرار
نگیرند و جز برنامههاي الهی در مسجد پیاده نکنند. 7. در احادیث اسلامی بر اهمیت بناي مساجد تأکید شده است؛ همانگونه که
، هر کس مسجدي بنا کند، هر چند » : در حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله آمده است
و نیز در حدیث دیگري از ایشان نقل شده «1» «. ص: 49 به اندازه لانه مرغی باشد، خدا خانهاي در بهشت براي او خواهد ساخت
هر کس چراغی در مسجدي برافروزد، فرشتگان و حمل کنندگان عرش الهی، تا هنگامی که نور آن چراغ در مسجد » : است
8. در احادیث اسلامی براي کسانی که به مسجد رفت و آمد میکنند، بهرههاي فراوانی «2» «. میتابد، براي او آمرزش میخواهند
ذکر شده است؛ از جمله: پیدا کردن دوست و برادر دینی، آگاهیهاي مفید و ارشاد شدن، دوري از گناه، برخورداري از نعمت و
آموزهها و پیامها 1. آبادي مادي و معنوي مساجد منحصراً در اختیار انسانهاي مؤمن، شایسته کردار و شجاع «3» . رحمت الهی
صفحه 17 از 80
است. 2. آبادي مساجد زمینه ساز رسیدن به (مراتب عالی) هدایت است. *** خداي متعال در آیه 19 برتري مؤمنان مجاهد را بر
أَجَعَلْتُمْ سِقَایَۀَ الْحَ اجِّ وَعِمَ ارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ » . خادمان مسجد الحرام یادآوري کرده و میفرماید: 19
وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللّهِ لَایَسْتَوُونَ عِندَ اللّهِ وَاللّهُ لَایَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ؛ آیا آب دادن به حاجیان، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همانندِ
(کار) کسی قرار دادید که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده، و در راه خدا ، ص: 50 جهاد
شأن نزول داستان نزول آیه فوق «. کرده است؟! (این دو گروه) نزد خدا مساوي نیستند؛ و خدا گروه ستمکاران را راهنمایی نمیکند
به یکدیگر افتخار « شَیْبَه » عموي پیامبر صلی الله علیه و آله و « عباس » در کتابهاي شیعه و اهل سنت اینگونه حکایت شده که
میکردند و عباس به آبرسانی خود به حاجیان میبالید و شیبه به کلیدداري و تعمیر مسجد الحرام افتخار میکرد. علی علیه السلام
که سخنان آنان را شنید، فرمود: من با سنّ کم خود، به این افتخار میکنم که شما با جهاد من ایمان آوردید. عباس ناراحت شد و
نکتهها و اشارهها 1. واژه «1» . نزد پیامبر صلی الله علیه و آله از علی علیه السلام شکایت کرد و آیه فوق بدین مناسبت فرود آمد
مثل حوض، آمده است. در مسجد الحرام، « ظرف بزرگ آب » و نیز « پیمانه آب » ،« وسیله آب دادن » ،« آب دادن » به معانی « سِقایَۀ »
مشهور بوده است؛ گویا در آنجا ظرف بزرگی « سِقایۀ العباس » در میان چشمه زمزم و خانه کعبه محلی وجود داشته که به نام
میگذاشتند، تا حاجیان از آن آب بردارند. 2. منصب کلیدداري و آبادانی مسجد الحرام احترام فوق العاده داشت؛ زیرا کعبه
.3 مقدسترین و بزرگترین کانون مذهبی حتی در زمان جاهلیت به شمار میآمد. ، ص: 51
در سرزمین خشک حجاز غالب ایام سال هوا گرم است، و حاجیان نیاز شدیدي به آب دارند، و از این رو، منصب آبرسانی و
سقایت حاجیان مهم بوده است و این مقام در ردیف منصب کلیدداري خانه کعبه به شمار میآمده است. 4. از اینکه ایمان به خدا
و قیامت در برابر آبرسانی و آبادانی مسجد الحرام قرار گرفته، استفاده میشود که آیه فوق بین حالت شرك و ایمان مقایسه
میکند، و شاید از این روباشد که در پایان آیه به هدایت نشدن ستمکاران اشاره شده است؛ زیرا اعمال نیک مشرکان نیز با ظلم
5. آیه فوق در مورد امام علی علیه السلام فرود آمده است، ولی مطلب آیه منحصر به شأن نزول نیست . «1» شرك همراه بوده است
. و شامل برتري مجاهدان و مهاجران دیگر نیز میشود، هر چند علی علیه السلام بالاترین مصداق آیه است. آموزهها و پیامها 1
رزمندگان باایمان از خادمان مسجد الحرام برترند. 2. مومنان مجاهد را در ارزشهاي اجتماعی و ارائه خدمات با دیگران مساوي
الَّذِینَ آمَنُوا » . قرار ندهید. *** خداي متعال در آیه 20 بار دیگر برتري مهاجران رزمنده و مؤمن را بیان کرده و میفرماید: 20
وَهَاجَرُوا وَجَاهَدَوا فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَ ۀً عِندَ اللّهِ وَأُولئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ؛ کسانی که ایمان آورده، و هجرت
تفسیر قرآن مهر «. کرده، و در راه خدا با اموالشان و جان هایشان جهاد نمودند، نزد خدا رتبهاي والاتر دارند؛ و تنها آنان کامیابند
(ویژه جوانان)، ج 23 ، ص: 52 نکتهها و اشارهها 1. آیه فوق بیان کرده که ملاك برتري نزد خدا، سه چیز است: ایمان، هجرت و
مترس از جان فشانی گر طریق عشق میپویی چو اسماعیل باید سرنهادن روز قربانی 2. در آیه فوق اشاره . «1» جهاد با مال و جان
شده که جهاد و کوششی در نزد خدا فضیلت دارد که در راه خدا باشد؛ یعنی با نیّت صحیح و در راستاي اهداف الهی صورت
پذیرد. آموزهها و پیامها 1. رستگاري و سعادت تنها در سایه ایمان، هجرت و جهاد به دست میآید. 2. مومنان مهاجر و مجاهد را
تکریم کنید و آنان را (در امتیازها) بر دیگران برتري دهید. *** خداي متعال در آیات 21 و 22 به پاداشهاي رزمندگان مؤمن و
یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَ ۀٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُقِیمٌ* خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً إِنَّ اللّهَ » . مهاجر اشاره کرده و میفرماید: 21 و 22
عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ؛ پروردگارشان آنان را مژده میدهد به رحمتی از جانب خویش، و خشنودي و باغهاي (بهشتی) که در آنجا
تفسیر «. نعمتهاي پایداري براي آنان است؛* در حالی که در آنجا جاودانه ماندگارند، براستی که خدا، نزدش پاداشی بزرگ است
قرآن مهر (ویژه جوانان)، ج 23 ، ص: 53 نکتهها و اشارهها 1. در آیات پیشین، سه ویژگی انسانهاي برتر یعنی ایمان، هجرت و جهاد
طرح گردید و در این آیات، سه موهبت و پاداش به آنان یعنی رحمت، خشنودي الهی و بهشت طرح گردیده است. 2. در آیه فوق
صفحه 18 از 80
پروردگار خود به رزمندگان بشارت میدهد، و این نشان دهنده عظمت و جایگاه رفیع آنان نزد پروردگار است. حریم عشق را
درگه بس بالاتر از عقل است کسی آن آستان بوسد که جان در آستین دارد (حافظ) 3. از آیه فوق استفاده میشود که نعمتهاي
بهشتی بر خلاف کالاهاي دنیوي، پایدار و همیشگی است. بزن شمشیر و مُلک عشق بستان که ملک عشق، ملک پایدار است 4. از
یعنی خشنودي خدا، از بزرگترین مواهب و مقاماتی است که خدا به مؤمنان مجاهد « رِضوان » آیه فوق استفاده میشود که مقام
آموزهها و پیامها 1. فرجام مومنان مهاجر و مجاهد، بهشت جاویدان، . «1» میبخشد، و این چیزي غیر از بهشت و رحمت الهی است
رضوان و رحمت الهی است. 2. براي رزمندگان مؤمن و مهاجر پاداشهاي بزرگی در نظر بگیرد. ***
تقدم